Lezing prof. dr. Marjan Schwegman - Verzwegen vrouwen in verzet

Op 9 mei 1944 spreekt koningin Wilhelmina via Radio Oranje bezet Nederland toe. Ze richt zich onder meer: 

‘tot de vrouwen en moeders onder u. Ik ken uw onovertroffen moed en volharding, alle beproevingen te dragen en alle offers te brengen, ook de allerzwaarste; het afstaan van hen, die u het liefste zijn, gesterkt door datzelfde visioen, dat velen van hen in den dood heeft medegenomen.

Steeds tot steun van uw gezin, steeds de stille kracht achter alles, en dit in het verborgen en zonder eenigen ophef. Als eenmaal alles wat gij deedt en geduld en doorstaan hebt, bekend zal worden en de geschiedenis van dezen verschrikkelijken tijd te boek ge­steld zal zijn, dan eerst zal ten volle blijken de grootte van uw aandeel in de overwinning en zal dit een van de schoonste, aan diep menschelijk gevoel rijkste bladzijden van dit tijdperk beslaan.’

Maar, stille kracht of niet, na de bevrijding gaat alle aandacht uit naar het moedige verzet van mannen. Het aandeel van vrouwen wordt ondergewaardeerd. Dat zij bijvoorbeeld als koerierster ook grote risico’s hebben gelopen, blijft buiten beschouwing. Hun rol wordt vaak gekarakteriseerd als ‘ondersteunend’, en in verzetskringen wordt er vaak laatdunkend over gesproken. Dan heten de vrouwen ‘juffies’, ‘meisjes’ of ‘tikjuffies.’

Marjan Schwegman, oud-directeur van het NIOD en oud-hoogleraar Politieke Cultuur aan de Universiteit Utrecht, verricht al vele jaren onderzoek naar de rol van vrouwen in het verzet en de cultuur van (ver)zwijgen daaromheen. Ook heeft ze eerder gepleit voor een ruimere definitie van het begrip verzet dan haar verre voorganger Loe de Jong. In haar lezing op 23 april gaat ze in op al deze thema’s.

Bezoekers kunnen voorafgaand aan de lezing en ook na afloop de tenstoonstelling ‘STRIJDBAAR -Vrouwen tijdens de April-meistakingen 1943’ bezoeken.